Kozaklı

Yüz ölçümü 772 km² olan ilçenin 2022 yılı nüfusu 12.910’dir. İlçe, Nevşehir Merkeze 76 km uzaklık ile en uzak ilçedir. İlçe merkezinin ortalama yükseltisi 950 ile 1.050 metre arasındadır. Eski adı Hamamorta olan ilçe, çok sayıda Roma Dönemi tümülüslerine sahip olup sağlık turizmi açısından Batı Alman Kaplıcalar Birliği'ne göre A ve C grubu şifalı sulara sahip olması sebebi ile bazı romatizmal rahatsızlıkların, kireçlenmelerin, deri hastalıklarının tedavisinde genellikle yerli turistlerin uğrak noktası olmaktadır. Bunun dışında Kozaklı'ya yaklaşık 7 km uzaklıktaki Kanlıca Kasabası'nda Nevşehir bölgesinde sıkça rastlanan yeraltı yerleşimleri de bulunmaktadır.

İlçe, tarihi olarak Nevşehir, Kayseri ve Kırşehir tarihi ile ortak özelliklere sahiptir. M.Ö. 2000’li yıllarda Hitit’ler ve Frig dönemine ait höyük ve tümülüslerin bulunduğu ilçede 21 km uzaklıkta Damlalı yer altı şehri ile birlikte Kaşkışla bölgesinde mağara ve yerleşim yerleri bulunmaktadır. Ayrıca Roma dönemine ait çeşitli yerleşim yeri ve eserler bulunmaktadır.

Termal su potansiyeli, Kozaklı’ya turizm alanında önemli katkılar sunmaktadır. İlçede termal kaynakların kullanımı Selçuklu Dönemine kadar gitmektedir. Termal suların halkın ve turistlerin kullanımına sunulmasına ilişkin ilk ciddi çalışmalar 1960’lı yıllarda başlatılmıştır. Bu projeyle ilçenin termal turizme katılımı sağlanmıştır. İlçede bulunan termal su projesi sadece turizmde değil tarımsal alanda da özellikle seracılık konusunda önemli katkılar sunmaktadır. Ayrıca konutların termal suyla ısıtılmasına yönelik altyapıda 1998 yılında başlatılarak yüzlerce konutun ısıtılması sağlanmıştır.

Kozaklı İlçesi Mahalle ve Belediyeler

Kaynak: TÜİK, ADNKS, 2022.

Kozaklı ilçesi, 1 belediyeye sahip olup; Altunsu, Bağlıca, Bahçelievler, Buruncuk, Emek, Hamamorta, Hoca Ahmet Yesevi, Kızılkoyunlu, Yabanlı ve Yeni olmak üzere 10 mahalleyi bünyesinde barındırmaktadır. Kozaklı sınırları içerisinde; Abdi, Akpınar, Aylı, Belekli, Boğaziçi, Büyükyağlı, Cağşak, Çayiçi, Doyduk, Dörtyol, Gerce, Hacıfakılı, Hızıruşağı, İmran, Kalecik, Kanlıca, Kapaklı, Karahasanlı, Karasenir, Kaşkışla, Kuruağıl, Küçükyağlı, Küllüce, Merdanali, Özce, Taşlıhüyük ve Yassıca olmak üzere 27 köy yer almaktadır.

2018 – 2022 Yılları Kozaklı İlçesi Toplam Nüfusu

Kaynak: TÜİK, 2022

Kozaklı ilçesinin toplam nüfusunun son 5 yıl içerisindeki durumu incelendiğinde, nüfusun yıldan yıla azaldığı görülmektedir. En yüksek nüfus miktarına 2018 yılında erişen ilçe, büyük bir nüfus düşüşü ile son 5 yıllık süreçte en düşük nüfus miktarına 2022 yılında ulaşmıştır. Bu durum, ilçe nüfusunun gitgide azaldığını göstermektedir.

Kozaklı ilçesinde derslik başına düşen öğrenci sayısı ilkokul ve ortaokul için 19, genel ortaöğretim (lise) için 16, mesleki ve teknik liseler için ise 14’tür. Bu verilere göre derslik başına düşen öğrenci sayısı bakımından Kozaklı ilçesi ilkokul ve ortaokul düzeyinde Nevşehir ortalamasının (15) üzerinde ve Türkiye ortalamasının (24) altında, genel ortaöğretim düzeyinde Nevşehir ortalamasının (18) ve Türkiye ortalamasının (34) altında, mesleki ve teknik eğitim düzeyinde ise Nevşehir ortalamasının (13) üzerinde ve Türkiye ortalamasının (26) altındadır.

Kozaklı İlçesinde Üretilen Tahıllar ve Diğer Bitkisel Ürünler Üretim Miktarı (ton)

Kozaklı ilçesinde üretilen tahıllar ve diğer bitkisel ürünler üretim miktarları bazında incelendiğinde, 2022 yılında en fazla üretimin şeker pancarı olduğu görülmektedir. Bunu sırasıyla buğday, arpa, durum buğdayı ve yonca izlemektedir. Şeker pancarının son 5 yıllık üretim miktarları incelendiğinde, 2021 yılına kadar artış meydana geldiği, 2021 yılında azalma yaşandığı ve 2022 yılında büyük bir miktarda artış oluştuğu görülmektedir. Buğday üretimi incelendiğinde, 2020 yılında büyük bir düşüş meydana geldiği ve bunu 2021 yılının da izlediği; 2022 yılında ise yeniden artış yaşandığı görülmektedir. Arpa üretimi incelendiğinde, 2020 yılına kadar artış, 2021 yılında azalış, 2022 yılında yeniden artış kaydedildiği görülmektedir. Durum buğdayında 2019 yılında artış yaşanmış; 2020 ve 2021 yıllarında azalma meydana gelmiş, 2022 yılında yeniden artışa geçilmiştir. Yonca üretiminde ise artış eğilimi söz konusudur. İlçede ilk defa 2022 yılında soya fasulyesi ve çayır otu üretimi kaydedilmiştir. İlçe; şeker pancarı ve durum buğdayı üretiminde ilde 1. sıradadır.

2018 – 2022 Yılları Kozaklı İlçesinde Üretilen Sebze Miktarı (ton)

Kozaklı ilçesinde üretilen sebze miktarları incelendiğinde, 2022 yılında en fazla miktarda domates üretildiği görülmektedir. 2022 yılında üretilen domates miktarı, 2022 yılında üretilen toplam sebze miktarının %93,13’ünü oluşturmaktadır. Çerezlik kabak üretimi incelendiğinde, 2019 yılında bir miktar azalış meydana geldiği; sonraki yıllarda ise üretimin sabit miktarda devam ettiği görülmektedir. Soğan üretim miktarları incelendiğinde, 2021 yılına kadar ufak değişimler ile seyreden üretimin 2022 yılında 58 tona düştüğü görülmektedir. İlçede kavun üretimi ise 2022 yılında bir miktar artmış; diğer yıllarda sabit seyretmiştir. Sarımsak üretiminin en yüksek miktarı 2019 yılında kaydettiği görülmektedir. Biber üretimi ise ilk defa 2022 yılında başlamıştır. 

2018 – 2022 Yılları Kozaklı İlçesinde Üretilen Meyve Miktarı (ton)

Kozaklı ilçesinde üretilen meyve miktarları incelendiğinde, 2022 yılında en fazla sayıdaki üretimin üzümde gerçekleştiği görülmektedir. Bunu sırasıyla elma, kayısı, zerdali ve çilek izlemektedir. Üzümün son 5 yıllık süreçteki üretim miktarları incelendiğinde, üretimde dalgalanmalar meydana geldiği ve en yüksek üretim miktarının 2020 yılında kaydedildiği görülmektedir. Elma üretim miktarlarında 2019 yılında artış meydana gelmiş; sonrasında bir miktar artış gerçekleşmiş ve diğer yıllarda birbirine yakın miktarlarda seyretmiştir. Kayısı üretiminde 2019 yılında yaşanan bir miktar düşüşün ardından 2022 yılına kadar sabit miktar sürdürülmüş; 2022 yılında ise üretim bir miktar daha artış göstermiştir. Zerdali üretimi yıldan yıla ufak artışlar göstermiştir. İlçede kimyon üretiminin 2021 yılına kadar devam ettiği, sonrasında üretilmediği görülmektedir.

2018 – 2022 Yılları Kozaklı İlçesi Toplam Tarım Alanları  (Dekar)

Kaynak: TÜİK, 2022

Kozaklı ilçesinin toplam tarım alanları son 5 yıllık süreçte incelendiğinde; en büyük miktardaki tarım alanına 2022 yılında erişildiği; en düşük miktardaki tarım alanının ise 2018 yılında kaydedildiği görülmektedir.

2018– 2022 Yılları Kozaklı İlçesi Türlerine Göre Tarım Alanları  (Dekar)

Kaynak: TÜİK, 2022

Kozaklı ilçesindeki tarım alanları türlerine göre incelendiğinde, en büyük alanı tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin alanının kapladığı görülmektedir. Bunu sırasıyla nadas alanı, sebze alanı ve meyveler, içecek ve baharat bitkileri alanı izlemektedir. Tahıllar ve diğer bitkisel ürünler en büyük alanı 2020 yılında kaydetmiştir.

2018 – 2022 Yılları Kozaklı İlçesi Hayvansal Üretim Miktarı (ton)

Kozaklı ilçesinin hayvansal üretim miktarları incelendiğinde, 2022 yılında en fazla üretilen hayvansal ürünün yapağı olduğu kaydedilmiştir. Bunu sırasıyla doğal bal ve keçi kılı izlemektedir. Yapağı üretimi son 5 yıllık süreçte incelendiğinde, üretim miktarının artış eğiliminde olduğu görülmektedir. Doğal bal üretiminde 2022 yılına kadar sabit bir seyir meydana gelmiş; 2022 yılında ise önemli miktarda artış gerçekleşmiştir. Keçi kılı üretim miktarı ise her yıl sabit seyretmektedir. 

Kozaklı İlçesi Kovan Sayısı ve Tipi (Kovan Sayısı)

Kaynak: TÜİK, 2022

Kozaklı ilçesinin kovan sayısı ve tipi incelendiğinde, hem eski tip hem de yeni tip kovanların ilçede bulunduğu görülmektedir. Eski tip kovan sayısında yıllar içerisinde azalma meydana gelmiştir. Yeni tip kovan sayısı ise dalgalanmalı seyretmekle birlikte 2021 yılında nispeten önemli miktarda düşüş kaydetmiştir.

Kozaklı İlçesi Arıcılık Faaliyeti Yapan İşletme Sayısı

Kaynak: TÜİK, 2022

Kozaklı ilçesinde arıcılık faaliyeti yapan işletme sayıları son 5 yıllık süreçte incelendiğinde; 2022 yılına kadar düşüş meydana geldiği, 2022 yılında ise artışa geçildiği görülmektedir. En fazla sayıdaki işletme 2018 yılında kaydedilirken; en düşük sayıdaki işletme 2021 yılındadır.

Kozaklı İlçesi Canlı Hayvan Sayısı (Baş)

Kozaklı ilçesinin canlı hayvan sayıları incelendiğinde, 2022 yılında en fazla sayıdaki canlı hayvanın koyun olduğu görülmektedir. Bunu sırasıyla inek, koç ve kıl keçisi izlemektedir. Koyun sayıları son 5 yıllık dönemde incelendiğinde; 2021 yılına kadar artış yaşandığı, 2021 yılında azaldığı, 2022 yılında ise yeniden artışa geçerek son 5 yıllık dönemin en yüksek miktarını kaydettiği görülmektedir. İnek sayısı özellikle 2021 ve 2022 yıllarında azalış kaydetmiştir. Koç sayısının yıldan yıla arttığı ve 2022 yılında en yüksek miktara ulaştığı görülmektedir. İlçede 2021 yılına kadar öküz kaydedilmiş, 2022 yılında ise sıfır olarak kayıtlara işlenmiştir. Benzer şekilde, manda yavrusu sayısının yalnızca 2018’de kaydedildiği, diğer yıllarda sıfır olduğu görülmektedir.

Kozaklı ilçesinin sanayi yapısı, 2022 yılında kurulan Türkiye’nin en büyük ikinci Jeotermal Kaynaklı Sera Tarıma Dayalı İhtisas OSB’si ile gelişme kaydetmiştir. 1.352 dekar alanda kurulan OSB alanında, her biri minimum 25 dekar büyüklüğündeki sera parsellerinde, en az 20 dekar kapalı alana sahip 40 adet sera işletmesi ve üretilen ürünlerin işlenmesine yönelik 16 adet sanayi tesisi ile birlikte Seracılık Eğitim Merkezi ve Ar-Ge Merkezi kurulması planlanmaktadır. Jeotermal enerjinin yanında ayrıca güneş enerji sistemi ve rüzgâr enerji sistemi, oluşacak atıkların bertaraf edilerek ekonomiye kazandırılması için biyokütle enerji santrali de kurulması ve bu haliyle projenin tam entegre ve çevreye duyarlı hibrit bir proje olması hedeflenmektedir.

Kozaklı ilçesi coğrafi konumu itibariyle Türkiye’nin tam merkezinde yer alan; Nevşehir, Kırşehir, Yozgat ve Kayseri illerine 90 km, Adana ile Mersin’e 360 km ve Gaziantep iline 430 km uzaklıktadır. Havayolu ulaşımı Kozaklı ilçesine 110 km mesafedeki Nevşehir Kapadokya Havaalanı ve 95 km mesafedeki Kayseri Erciyes Havaalanı ile sağlanmaktadır. İlçede su kesintileri, internet hizmetinde aksaklık ve yol çalışmalarının uzaması gibi çeşitli altyapı sorunları bulunmaktadır.

İlçedeki kaplıcalardan çıkarılan kil toprağı, cilt bakım ürünü olarak satılmaktadır. Kaplıca ve tesisler tarafından ambalajlanarak satışa sunulan kil, bölgeye gelen ziyaretçiler tarafından ilgi görmektedir.

İlçe genelinde tahıl üretiminin fazla olması gastronomi kültürünün de bu yönde etkilenmesine katkı sunmuştur. Bölgeyle de uyumlu olarak ilçede buğday, ince ve kalın bulgur, koyun eti, yoğurt, patates ve sebze çeşitleri (patlıcan ve taze fasulye gibi) yemeklere çeşitlilik katmaktadır.   Tandırda kuzu (kuzu tandır), bulgur pilavı, etli ve nohutlu yahni, börekler, sıkma mantı, un helvası, sütlü tatlılar en çok bilinen lezzetler arasında yer alır. Bunların yanı sıra, çerezlik kabak, üzüm, şekerpancarı ve patates üretimi de yemek kültürünün zenginleşmesine katkı sunmaktadır

Detaylı Bilgi için Kozaklı Kaymakamlığı web sitesini ziyaret edebilirsiniz.